Nieuw op Canvas: Het leven in kleur

Racisme in Vlaanderen? Valt wel mee, toch? Of niet? De vijfdelige reeks Het leven in kleur zoekt het uit en peilt zonder taboes naar het racisme in ons onderwijs, justitie, media, en in ons allemaal.

Karine Claassen portretteert tientallen andere mensen van kleur. Ze vertellen over het racisme dat ze hebben meegemaakt en nog altijd ervaren, en vooral over de impact daarvan.

Experts Naima Charkaoui, Ama Kissi en Olivia U. Rutazibwa plaatsen de getuigenissen in een bredere maatschappelijke, historische en psychologische context. Wat bezielt mensen die andere mensen racistisch behandelen? Haat? Angst? Onwetendheid? Eén ding is zeker: het gaat niet om rotte appels. We moeten naar de boom kijken.

Het leven in kleur: vanaf dinsdag 12 oktober om 21.20 u. op Canvas en meteen integraal op VRT NU

Tv-maker Karine Claassen praat niet graag over racisme. Als dochter van een witte Vlaamse vader en een Congolese moeder is ze er natuurlijk meermaals mee in aanraking gekomen, maar ze werd opgevoed met de raad: als je zwijgt, het laat overwaaien, en dubbel zo hard je best doet als een ander, dan komt alles goed.

Te lang gezwegen
Maar nu is alles anders. Karine is moeder geworden. En de tactiek lijkt niet te werken. Waarom zou iemand van kleur dubbel zo hard z’n best moeten doen als een witte Belg? Dat wil Karine niet voor haar zoon. Waarom zwijgen over racisme als dat alleen maar leidt tot opgekropte frustraties en onverwerkte trauma’s? Bovendien is er helemaal niks overgewaaid. Anno 2021 is racisme nog altijd ontegensprekelijk aanwezig. Ook in Vlaanderen.

Karine Claassen: ‘Ik heb te lang gezwegen over racisme. Omdat ik heb léren zwijgen, maar ook omdat ik me schaamde dat het mij en de mensen die ik graag zie overkomt. Aan het begin van de opnames van de reeks werd ik zwanger van mijn eerste kind. Heel onzeker vroeg ik me af in welke wereld mijn zoon zou terechtkomen. Ik wou mijn onverwerkte trauma's niet doorgeven aan hem. Mijn zoon moet vrij en zichzelf kunnen zijn, trots op zijn roots. En dan is praten de eerste stap. En vooral luisteren. Ik ben de mensen die hun verhaal met me wilden delen stuk voor stuk dankbaar voor de dingen die ze me hebben geleerd. Het geeft me hoop om al die schoonheid en wijsheid te zien. Maar er is nog gigantisch veel werk aan de winkel. Ja, ook hier in Vlaanderen.’

Mensen van kleur
Karine ging praten met andere mensen van kleur. Tientallen mensen, die hier wonen en leven, sommigen nog niet zo lang, de meesten al zowat hun hele leven. Van West-Vlaanderen tot Limburg. In dorpen en steden. Mannen en vrouwen, jong en oud. Met roots in Afghanistan, Burundi, China, Congo, Egypte, Haïti, Marokko, Rwanda, Thailand, Taiwan, Turkije, Vietnam en Zuid-Soedan.

Veelkoppig monster
Vijf afleveringen lang praat Karine met hen over racisme in Vlaanderen in al zijn facetten. Want racisme is een veelkoppig monster. Van verbaal tot fysiek racistisch geweld, etnische profilering, stereotypering, representatie, micro-agressies, discriminatie op de arbeids- en woningmarkt, racisme in het onderwijs, bij het uitgaan, en vooral over de impact van dat alles.

Wat hebben ze meegemaakt, of maken ze nog altijd mee? Gaan ze er tegenin of laten ze het gebeuren? Hoe voelt het om er elke keer te worden uitgepikt door de politie of op de luchthaven? Om door wildvreemden door je krullen gestreken te worden alsof je een attractie bent? Om ‘neger’ te worden genoemd? Welke impact heeft dat op je leven? Hoe kun je je kinderen ertegen beschermen? Wordt er genoeg aandacht aan besteed op school? Wat bezielt mensen die andere mensen racistisch behandelen? Is het haat? Angst? Onwetendheid? Zijn het per definitie “slechte” mensen? Is het iets van alle mensen en alle tijden? En hoe gaan we er ooit vanaf geraken?

Alle getuigen weten en voelen aan alles dat Karine een gesprekspartner is die begrijpt waar zij het over hebben. Iemand die het ook heeft meegemaakt. Daardoor laten ze - vaak voor het eerst - in hun hart te kijken. Dat leidt tot heel open, authentieke getuigenissen. Tegelijk krachtig en fragiel, vaak emotioneel, soms boos of gelaten, en af en toe ook verrassend grappig.

Tijd om te praten
Mensenrechtenexperte Naima Charkaoui, Dr. in de Klinische Psychologie Ama Kissi, en docent en onderzoeker Internationale Politiek prof. dr. Olivia U. Rutazibwa plaatsen de persoonlijke getuigenissen in een bredere maatschappelijke, historische en psychologische context.

Karine Claassen: ‘Ik vond het cruciaal om de getuigenissen te laten kaderen door mensen die dag in dag uit met het thema bezig zijn. Hoewel ik weet hoe racisme voelt, viel mijn mond open van de structurele context: hoe het zit ingebakken in onze maatschappij, hoe het zelfs geïnjecteerd wordt, en welke schadelijke gevolgen het heeft voor ons allemaal. Zwart, wit of welke kleur dan ook.

Het leven in kleur wil, met een veelheid en diversiteit van pakkende verhalen, een eerlijk beeld schetsen van de trauma’s en pijn die racisme anno 2021 in Vlaanderen nog altijd teweegbrengt. Niet met een beschuldigend vingertje, niet met de bedoeling om volledigheid na te streven, zonder de illusie een oplossing aan te reiken. Maar wél met de hoop om de kijkers bewust(er) te maken van het probleem, en met de bedoeling om het debat te (her)openen. Want er is lang genoeg gezwegen. Tijd om te praten.