Siska Schoeters leert gebarentaal

Siska Schoeters praat in het derde seizoen van Durf te vragen opnieuw met groepen mensen die door hun levensstijl, ideologie, fysieke of psychologische aandoeningen vaak tegen vooroordelen moeten opboksen. De derde aflevering draait rond mensen met gehoorproblemen. Sommigen zijn doof geboren maar perfect gelukkig, anderen hebben gehoorschade opgelopen en vinden dat nog moeilijk te aanvaarden. Zo heeft iedere getuige een eigen, unieke hoorreis.

In België zijn er meer dan 600.000 doven en slechthorenden. Ongeveer 10% van de Vlamingen is doof of slechthorend. Vragen voor hen hebben we genoeg. "Ben je doof geboren?", "Kan je wel in de maat dansen?" of nog "Is gebarentaal niet moeilijk?". Vragen die je normaal niet durft te stellen, maar Siska doet het voor de gelegenheid toch.

Siska gaat ook op stap met enkel doven of slechthorenden. Zo nodigt de doof geboren Andy Siska uit bij zijn gezin om samen een gezelschapsspel te spelen. Sabina kan door een cochleair implantaat weer beter horen. Zij neemt Siska mee op haar ronde in het zorgcentrum waar ze werkt. Christophe, daarentegen, wil geen implantaat. Hij is gelukkig in zijn Gentse soepbar, waar hij Siska uitdaagt om in Vlaamse gebarentaal een koffie te bestellen.

Net als iedere week zal Generation M van radionet MNM op woensdagavond napraten over het thema van de uitzending samen met enkele getuigen en luisteraars.

Durf te vragen: elke dinsdag om 20.35 uur op Eén.

De getuigen
Andy (48 jaar, Lievegem)
Andy komt uit een dove familie. Zelf is hij horend geboren, maar op 14 maanden reageerde hij plots niet meer op geluid. Hij was doof geworden. Vandaag vormt Andy met zijn Finse vrouw een nieuw samengesteld gezin. Hij heeft twee dove kinderen uit een vorige relatie, zij twee horende. Tina zelf is ook doof, wat maakt dat er thuis vooral gecommuniceerd wordt met Vlaamse en Finse gebarentaal. Andy vindt dat er meer erkenning mag zijn voor de dovengemeenschap en voor Vlaamse gebarentaal (VGT) in het bijzonder. “Ik kan er niet tegen dat mensen me gehandicapt noemen. Zij zijn gehandicapt omdat ze geen VGT spreken.”

Christophe (50 jaar, Gent)
Christophe is doof geboren omdat zijn moeder rodehond opliep tijdens de zwangerschap. Hij heeft nooit een cochleair implantaat gewild omdat hij naar eigen zeggen geen proefkonijn wil zijn en geen zin heeft in de bijhorende oefeningen en aanpassingsperiode. Christophe ziet zijn doofheid dan ook als een deel van wie hij is: een avonturier en ondernemer. Vier jaar geleden opende hij in centrum Gent zijn eigen soepbar. Dat klinkt gewaagd, maar is het niet. Christophe heeft er simpelweg voor gezorgd dat de horenden die in zijn soepbar komen in staat zijn om in gebarentaal te bestellen wat ze nodig hebben. "De dovencultuur is een mooie cultuur."

Elisa (24 jaar, Geraardsbergen)
Elisa is doof geboren. Ook haar beide ouders zijn doof. Tot haar twaalfde kampte Elisa met identiteitsproblemen. Pas toen ze haar intrek nam in een doveninternaat en VGT leerde, kwam daar verandering in. Nu voelt ze zich beter en is ze zelfs voorzitter van de Vlaamse vzw Doof & Jong. Elisa kan spreken maar geeft de voorkeur aan gebarentaal. "Doof zijn is voor mij echt verbonden aan cultuur, identiteit en hetzelfde zijn als andere dove mensen. Wij hebben iets gemeenschappelijk en ik maak deel uit van die wereld. Dat maakt mij fier." Elisa heeft een zoontje van 6 jaar.

Greet (42 jaar, Gentbrugge)
Greet kreeg op haar dertigste te maken met ouderdomsdoofheid. Ze heeft het gehoor van een slechthorende tachtigjarige. Haar slechtste oor heeft 64 dB verlies, haar goede oor 50 dB. Vroeger toerde Greet door Oost-Europa en Vlaanderen met haar muziekgroep Fluxus, maar na een extreem luide soundcheck op Dranouter Festival ging het voor Greet snel bergaf. Naast de gehoorschade kreeg ze ook tinnitus. Haar muziekcarrière heeft ze inmiddels vaarwel gezegd, maar ze mist het nog steeds. Dat, en het geluid van krekels. “Doof zijn is als leven onder een glazen stolp: je ziet de anderen wel maar je hoort ze niet.” Greet krijgt gelukkig veel steun van haar man en haar twee zonen.

Ranim (22 jaar, Oudenaarde)
Ranim is doof geboren. Op haar zesde kreeg ze haar eerste cochIeaire implantaat, wat voor haar een wereld deed opengaan. Ranim is een echte doorzetter en spreekt, na jaren logopedie, niet alleen Nederlands en VGT, maar ook Italiaans, Frans, Arabisch en Spaans. Voor ze haar intrek nam in Oudenaarde woonde ze zelfs een tijd in Italië. In 2018 deed ze mee aan Miss België, kwestie van komaf te maken met alle vooroordelen rond doofheid. Tegenwoordig werkt ze met plezier in een broodjeszaak en woont ze samen met haar eveneens dove partner. “Ik wil mezelf tonen. Ik wil dat wij dezelfde kansen krijgen. Ik wil vooruit.”

Tinne (46 jaar, Berlaar)
Tinne is de jongste van 4 kinderen. Zij en haar oudste zus hebben het syndroom van Usher - een erfelijke aandoening die maakt dat kinderen slechthorend worden geboren en gaandeweg slechtziend worden, uiteindelijk zelfs blind. Tinne draagt sinds haar kindertijd hoorapparaten. Ze heeft logopedie gevolgd om te kunnen communiceren als een horende. VGT heeft ze nooit geleerd. Haar mama wilde het zo, opdat ze net als iedereen kon praten en luisteren, wat haar meer kansen zou geven in de maatschappij. Tinne heeft nu twee cochIeaire implantaten waardoor haar gehoor enorm is toegenomen. Ze kan vergaderingen met de collega’s probleemloos volgen en ook tv-kijken zonder ondertiteling. Haar zicht gaat echter nog steeds achteruit. “Je moet kijken naar wat je nu kan, niet naar wat je niet of niet meer kan”

Arnaud (22 jaar, Kortrijk)
Arnaud is de enige dove in zijn familie. Hij groeide op in Burundi, waar hij horend geboren werd maar al snel slechthorend en vervolgens doof werd. Omdat de middelen beperkt zijn in Burundi beslisten zijn ouders om naar Nederland te verhuizen. Arnaud was op dat moment zeven. Niet lang daarna verhuisde het gezin naar België. Arnaud ging zowel naar een dovenschool als naar een reguliere, wat maakt dat hij vandaag niet allen kan communiceren met VGT maar ook kan spreken. Hij studeert boekhouden aan de hogeschool en droomt ervan om ooit als sprinter naar de Olympische Spelen te mogen. Zijn ouders willen graag terug naar Burundi, Arnaud zelf wil het liefst in België blijven. “Ik behoor eigenlijk tot vier culturen: de Belgische, de Afrikaanse, de horende wereld en de dovencultuur.”

Sabina (51 jaar, Assenede)
Sabina is horend geboren, maar op haar tiende verjaardag ontdekten haar ouders dat ze slechthorend was. Sindsdien draagt ze hoorapparaten, wat haar vaak het gevoel gaf dat ze anders was dan de anderen. Zeker als tiener en jongvolwassene had Sabina het daar moeilijk mee. Sinds haar vijfenveertigste heeft ze een cochleair implantaat. Opnieuw leren horen bleek een lange en moeizame oefening, maar Sabine beet door. Vandaag hoort ze weer de vogels fluiten en haar chauffage tikken. Ze werkt als verleegkundige en heeft een man en twee pluskinderen van veertien en achtentwintig. “Als dove moet je mensen er attent op maken dat je niet goed hoort. Je kan niet verwachten dat mensen dat weten.”

Durf te vragen: elke dinsdag om 20.35 uur op Eén.